Szanowni druhny i druhowie,
W dniu 17 grudnia 2021 r. uchwalona została ustawa o Ochotniczych Strażach Pożarnych (Dz.U.2021.2490). Wprowadza ona szereg rozwiązań, bardzo istotnych z punktu widzenia funkcjonowania jednostek OSP. Ustawa zawiera także regulacje odnoszące się do samorządu gminnego. Art. 15 w/w ustawy stanowi o ekwiwalencie pieniężnym za uczestnictwo w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu. W ust. 2 cytowanego artykułu zawarto zobowiązanie gminy w zakresie ustalenia wysokości ekwiwalentu oraz jego aktualizacji nie rzadziej niż raz na 2 lata.

cyt. „Wysokość ekwiwalentu pieniężnego ustala, nie rzadziej niż raz na 2 lata, właściwa rada gminy w drodze uchwały. Wysokość ekwiwalentu pieniężnego nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 291, z późn. zm.) przed dniem ustalenia ekwiwalentu pieniężnego, naliczanego za każdą rozpoczętą godzinę od zgłoszenia wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej. Ekwiwalent pieniężny jest wypłacany z budżetu właściwej gminy”.

W art 48 w/w ustawy zawarto, iż "uchwały, o których mowa w art. 15 ust. 2, podejmuje się po raz pierwszy w terminie do dnia 30 czerwca 2022 r.".

W przestrzeni publicznej w ostatnim czasie pojawił się szereg opinii prawnych w tym przedmiocie. Z jednej strony przedstawione zostało stanowisko, że "z dniem 1 stycznia 2022 r. w ponad 2400 gminach w Polsce wszystkie uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu pieniężnego za udział w działaniach ratowniczych, o ile zostały wcześniej podjęte, utraciły moc prawną. Jest to wynikiem uchylenia przez nową ustawę o OSP art. 28 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, będącego dotychczasową podstawą prawną dla uchwał w sprawie ekwiwalentu oraz braku właściwych przepisów przejściowych".

Z drugiej zaś strony pojawiło się stanowisko, że "uchwały dot. ekwiwalentu, podjęte przed dniem wejścia w życie ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych tj. 01.01.2022 r. obowiązują nadal, do czasu wydania nowych uchwał (art. 15 ust. 2), nie dłużej jednak niż do 30 czerwca 2022 r. (o czym stanowi art. 48 ustawy). Podkreślamy, że do tego czasu rady gmin są zobowiązane do wydania nowych uchwał"

W ocenie Zarządu Oddziału Powiatowego ZOSP RP w Gorlicach, należy zwrócić się do Przewodniczących Rady Miejskiej/Rady Gminy o rozważenie konieczności podjęcia przedmiotowych uchwał już teraz (jak najszybciej). Ustawa o OSP, która obowiązuje od dnia 1 stycznia 2022r, daje ku temu podstawę prawną (art. 15). Dzięki temu zachowana zostanie podstawa do występowania przez strażaków do gminy z roszczeniem o wypłatę ekwiwalentu. Pozwoli to także uniknąć ewentualnego niebezpieczeństwa powstania luki w podstawie do wypłaty strażakom ochotnikom ekwiwalentu za udział w działaniach ratowniczych oraz szkoleniach pożarniczych, co skutkować mogłoby uznaniem złamania ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Ocenie radców prawnych poddać należy kwestię retroaktywności uchwały w sprawie ekwiwalentu pieniężnego dla druhów OSP za uczestnictwo w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu, tzn. obowiązywania jej z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2022 roku. W uzasadnieniu dostępnych projektów uchwał czytamy m.in. "Z uwagi na to, że uchwała jest korzystniejsza dla beneficjentów, może wejść w życie z datą wsteczną, tj. z dniem 1 stycznia 2022 r.". Dzieje się tak w skutek zwiększenia stawek ekwiwalentu.

W razie pytań pozostaję w dyspozycji

Prezes ZOP ZOSP RP Gorlice
dh Przemysław Wszołek